Wat is een wettelijke reserve?
Een wettelijke reserve is een verplicht onderdeel van het eigen vermogen van een onderneming. Deze reserve moet volgens de wet worden aangehouden en mag niet zomaar worden uitgekeerd aan aandeelhouders of eigenaren. De wettelijke reserve dient als bescherming voor schuldeisers en draagt bij aan de financiële stabiliteit van een bedrijf.
Waarom bestaat de wettelijke reserve?
De wettelijke reserve is bedoeld om de continuïteit van een onderneming te waarborgen. Bepaalde posten op de balans zijn namelijk niet direct beschikbaar of bevatten risico’s, zoals herwaarderingen van activa of geactiveerde kosten voor ontwikkeling. Door een deel van de winst in een wettelijke reserve te plaatsen, wordt voorkomen dat deze winst wordt uitgekeerd terwijl het geld in werkelijkheid niet beschikbaar is.
Wanneer moet een wettelijke reserve worden gevormd?
Volgens Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) zijn er specifieke situaties waarin een wettelijke reserve verplicht is. De belangrijkste zijn:
- Herwaarderingsreserve: wanneer activa (zoals onroerend goed) worden geherwaardeerd naar een hogere waarde, moet het verschil worden opgenomen in een herwaarderingsreserve.
- Activering van ontwikkelingskosten: als een onderneming ontwikkelingskosten op de balans activeert (bijvoorbeeld voor softwareontwikkeling), moet hier een wettelijke reserve tegenover staan, zolang deze kosten nog niet zijn afgeschreven.
- Deelnemingen: voor deelnemingen in andere vennootschappen waar de waarde hoger is dan de verkrijgingsprijs en het dividend nog niet beschikbaar is, moet ook een wettelijke reserve worden gevormd.
- Valutakoersverschillen bij deelnemingen: indien valutaresultaten uit buitenlandse deelnemingen voortkomen en nog niet gerealiseerd zijn, dient hiervoor een reserve te worden aangehouden.
Wettelijke reserve op de balans
De wettelijke reserve maakt deel uit van het eigen vermogen op de balans. Dit betekent dat het niet beschikbaar is voor dividenduitkering. Op de balans ziet het er bijvoorbeeld zo uit:
- Gestort en opgevraagd kapitaal
- Agioreserve
- Wettelijke reserve
- Overige reserves
- Onverdeeld resultaat
Let op: het aanhouden van een wettelijke reserve kan gevolgen hebben voor het bedrag dat beschikbaar is voor uitkering van winst. In de praktijk wordt bij het bepalen van de uitkeerbare winst eerst gekeken naar de wettelijke reserves.
Mag een wettelijke reserve worden uitgekeerd?
Nee, een wettelijke reserve mag niet worden uitgekeerd zolang de omstandigheden waarvoor de reserve is gevormd nog bestaan. Pas als de onderliggende oorzaak (zoals geactiveerde ontwikkelingskosten of herwaardering) is vervallen, mag de reserve vrijvallen en worden toegevoegd aan de vrije reserves. Dan is uitkering weer mogelijk.
Voor wie is dit relevant?
De wettelijke reserve is vooral relevant voor:
- BV’s (Besloten Vennootschappen)
- NV’s (Naamloze Vennootschappen)
Eenmanszaken en vof’s hoeven geen wettelijke reserves aan te houden, omdat zij onder andere wet- en regelgeving vallen. Voor hen geldt een eenvoudiger regime.
Voorbeeld van wettelijke reserve in de praktijk
Stel: een BV ontwikkelt eigen software en activeert hiervoor €100.000 aan ontwikkelingskosten. Deze kosten worden gespreid over vijf jaar afgeschreven. Zolang deze €100.000 nog niet volledig is afgeschreven, moet er een wettelijke reserve van hetzelfde bedrag worden opgenomen. Elk jaar daalt deze reserve naarmate de afschrijving voortschrijdt.
Belang voor ondernemers en accountants
Voor ondernemers is het belangrijk om te weten dat niet alle winst direct beschikbaar is voor uitkering.
Een goede boekhouder of accountant zal daarom altijd controleren of wettelijke reserves nodig zijn en dit meenemen in de jaarrekening.
Bij het opstellen van de jaarrekening wordt gecontroleerd of aan de wettelijke vereisten is voldaan.
Samenvatting: belangrijkste punten over wettelijke reserves
- Wettelijke reserve is verplicht volgens de wet (Boek 2 BW).
- Geldt voor BV’s en NV’s.
- Heeft als doel financiële stabiliteit en bescherming van schuldeisers.
- Mag niet worden uitgekeerd zolang de onderliggende reden bestaat.
- Komt voor bij o.a. geactiveerde ontwikkelingskosten, herwaarderingen en deelnemingen.